ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ 21/12/2012 (Χειμερινό Ηλιοστάσιο)

Η σημερινή ημέρα που πέρασε ήταν η μικρότερη της χρονιάς, και αντίστοιχα η νύχτα αυτή που διανύουμε είναι η μεγαλύτερη.
Για 3 ημέρες περίπου ο Ήλιος στο μεσουράνημά του «στέκεται» στο χαμηλότερο σημείο του Νότιου ορίζοντα πριν αρχίσει να σκαρφαλώνει μέρα με την ημέρα προς τον Βορρά. Για τους λάτρεις της ετυμολογίας, αυτή ακριβώς η τριήμερη στάση είναι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο
Αύριο μπαίνει ο χειμώνας και κάθε ημέρα θα είναι μεγαλύτερη από την προηγούμενη μέχρι το Θερινό Ηλιοστάσιο. Εκεί ο Ήλιος στέκεται πάλι για λίγο στο πιο ψηλό σημείο του ουρανού. Στην χώρα μας σχεδόν κάθετα πάνω από τα κεφάλια μας.
Αυτά τα δυο σημεία καμπής είναι μόνο δυο από τα σημάδια που μετράμε το χρόνο. Ο χρόνος ο ίδιος βέβαια είναι πολυσύνθετο θέμα για να το εξαντλήσουμε, όχι σε λίγη ώρα αλλά ούτε σε μια ζωή.
Θα περιοριστώ σε λίγα λόγια, μόνο για ένα εργαλείο από αυτά που χρησιμοποιούμε για να τον παρακολουθούμε και να τον μετράμε.
Το ημερολόγιο.
Το άλλο εργαλείο μέτρησης του χρόνου είναι βέβαια το ρολόι αλλά δεν θα ασχοληθώ σήμερα μαζί του. Θα πω μονάχα πως είναι κοινή τους μοίρα - των ρολογιών και των ημε-ρολογιών - να γίνουν από κυκλικά, παραλληλόγραμμα.
Το θέμα μου πιο συγκεκριμένα έχει να κάνει με τον λόγο για τον οποίο ασχολούμαι με το Κυκλικό Σεληνοηλιακό Ημερολόγιο...
Ας δούμε λοιπόν αρχικά σε αντιπαραβολή, ένα από τα «λογιστικά» όπως θα μπορούσαμε να τα πούμε ημερολόγια

Ένα συνηθισμένο ετήσιο ημερολόγιο με κουτάκια, μας δείχνει μια διάταξη αριθμών που αντιπροσωπεύουν ημερόνυχτα. Όλοι γνωρίζουμε πως, με την χρήση ενός συνδυασμού αριθμών (ημερομηνία, μήνα, έτος) μπορούμε να εκφράσουμε μια συγκεκριμένη μέρα, του παρόντος ή του μέλλοντός μας. Σε συνδυασμό δε με το όνομα της ημέρας της εβδομάδας μπορούμε να δώσουμε και μία επιπλέον πληροφορία: αν η ημέρα είναι εργάσιμη!
Είναι τέτοια η διάταξη ενός τέτοιου ημερολογίου, που εύκολα κάποιος μπορεί να σημειώσει τα επαγγελματικά ραντεβού, τις υποχρεώσεις, τις αργίες από τη «δουλεία» μας και τις «γιορτές».
Ένα τέτοιο «λογιστικό» ημερολόγιο καταγράφει τον χρόνο της εξαρτημένης εργασίας και των υποχρεώσεων.
Έναν τεμαχισμένο χρόνο με συγκεκριμένες «αργίες», πασπαλισμένο - που και που - με ολίγες «γιορτές».
Γιορτές, που παρ' ότι προέρχονται από τις αντίστοιχες σωστά τοποθετημένες αρχαίες μητέρες τους έχουν μεταμφιεστεί - και κάποτε ακόμα και μετατοπισθεί - και μας κοιμίζουν με παραμύθια, αντί να μας συντονίζουν ως όφειλαν με το κοσμικό γίγνεσθαι και τον συμπαντικό εαυτό μας.
Ένα συνηθισμένο ημερολόγιο με κουτάκια δεν μας λέει τίποτα για τον ουρανό και τη Γη, τον Ήλιο και το φεγγάρι.
Δεν μας λέει τίποτα για μια μέρα σαν την σημερινή
Καταλαβαίνουμε όλοι πλέον, άλλος λίγο άλλος πολύ, πως αυτή η πραγματικότητα που μας έχουν επιβάλλει - ή στην οποία μας έχουν υποβάλλει - είναι πλαστή. Οι ιδεοληψίες μας είναι τα πραγματικά μας δεσμά.
Ο κόσμος του χρήματος, ο ψηφιακός κόσμος, οι εξαρτήσεις μας από αγαθά - που μόνο αγαθά δεν είναι - είναι η πραγματική φυλακή μας.
Κάποτε που ο πραγματικός-φυσικός κόσμος ήταν κυρίαρχο βίωμα και η συνείδηση τρεφόταν ακόμα από το περιβάλλον της άμεσα, πριν ακόμη τολμήσει ξιπασμένα να πιστέψει πως θα γινόταν επικυρίαρχος, όλα τα ημερολόγια ήταν κυκλικά και σεληνοηλιακά.
Μιλάω για αρχαία ημερολόγια
Τα πρώτα ιερατεία ύφαναν ένα δίχτυ, που στην αρχή στόλισε τον ουρανό με μύθους. Μέσα όμως στην διάρκεια των αιώνων, οι θρησκευτικές αλλά και οι κοσμικές εξουσίες που τελικά κυριάρχησαν, άπλωσαν τόσο πυκνό το πέπλο των Μύθων και των Αγορών, που έχει γίνει πλέον μια «εικονική πραγματικότητα» που μας κρύβει κάθε τι αληθινό.

Αναφέρω κάποια παραδείγματα εικονικής πραγματικότητας:
• την κυριαρχία του συμβατικού «λογιστικού» μήνα επάνω στον μόνο αληθή, τον σεληνιακό
• το «καπέλωμα» του Ηλιοστασίου από τα Χριστούγεννα
• το «καμουφλάζ» της Εαρινής Ισημερίας από το Πάσχα
• την ονομασία των ημερών που πλέον αντί να μας θυμίζουν τους πλανήτες μας απαριθμούν απλά τις ημέρες και μας υπενθυμίζουν θρησκευτικές υποχρεώσεις (Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή). Άλλοι λαοί βέβαια κράτησαν τις αρχαίες ονομασίες των ημερών (Sun-day, mon-day, κ.οκ)

Κάποια άλλα παραδείγματα αλλοίωσης της φυσικής τάξης πραγμάτων:
• η επιβολή της αξίας του χρήματος ως πραγματικού αγαθού, αντί για μέσο που πραγματικά είναι
• ο υποβιβασμός της έννοιας της ελευθερίας σε ελευθερία επιλογής καταναλωτικών «αγαθών»
• το «κάνω διακοπές» αντί του «ταξιδεύω»
κ.ο.κ

Ας επιστρέψουμε όμως στο ημερολόγιο... που όπως είπαμε ήδη είναι ένα εργαλείο για να παρακολουθούμε τον χρόνο
Ο Χρόνος - μη το ξεχνάμε - είναι το μόνο που έχουμε, η ίδια η διάρκεια της ζωής μας. Ας τον παρακολουθήσουμε με ένα εργαλείο αντάξιό Του

Ας δούμε λοιπόν τώρα ποια πραγματικότητα μπορεί να περιγράφει ένα κυκλικό ημερολόγιο
Σε συμβολικό επίπεδο, ο κύκλος είναι σύμβολο της συνεχούς επανάληψης, της αιωνιότητας, της ολότητας, της πληρότητας. Η κυκλική ροή του χρόνου έρχεται σε αντιδιαστολή με την γραμμική αντίληψή του, που δέχεται πως ο χρόνος έχει μια Αρχή, και θεωρεί πως τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο βάση μιας «άνωθεν» αρχικής αιτίας - έξω από το γίγνεσθαι-, με ένα συγκεκριμένο σχέδιο, προς ένα συγκεκριμένο «τέλος»

Πιστεύω στην αέναη αλληλοδιαδοχή των πάντων,
στην αλληλοσυγχώνευση, την εξέλιξη μέσα από την επανάληψη,
την παντοτινή ομορφιά που γεννιέται από το παντοτινό χάος!

Στο επίπεδο των φαινομένων τώρα, θέλω να περιγράψω μιά κυκλική ιστορία ορμώμενος από ένα φαινόμενο που όταν το πρωτοπαρατήρησα με εντυπωσίασε.
Είναι για μένα εντυπωσιακά αντιφατικό,
πως ενώ η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει
και η παρουσία του Ήλιου, - αυτής της πύρινης σφαίρας στον ουρανό - κάθε μέρα - από αύριο - διαρκεί όλο και περισσότερο,
ωστόσο μαζί με το φως μεγαλώνει και η παγωνιά...
Ο χειμώνας ξεκινά εκεί ακριβώς
όπου το φως νικά το σκοτάδι!
Αυτή η παρατήρηση μου ενέπνευσε,
μια μικρή ερωτική ιστορία
με πρωταγωνιστές τον Ήλιο και τη Γη...

Η Γη, που έμενε στο σκοτάδι κάθε μέρα και περισσότερο
από την πρώτη μέρα του καλοκαιριού
μέχρι σήμερα,
είναι σαν την παραμελημένη ερωμένη
που μετά από μήνες παρατεταμένης
και αυξανόμενης αδιαφορίας του εραστή της,
σιγά-σιγά παγώνει.

Όμως εκείνος
ο Αιώνια Θερμός εραστής, ο Ήλιος
δεν την ξεχνάει ποτέ.
Μπορεί να κάνει κάθε χρόνο τα ίδια
αλλά πάντα επιστρέφει. - σαν σήμερα -
στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο!
Μπορεί να θέλει πολλή προσπάθεια να την ξαναζεστάνει,
όμως πάντα καταφέρνει να την κερδίσει ξανά.
Παρ' όλο που έχει να τα βάλει
με το χιόνι που την έχει σκεπάσει,
με καταιγίδες που πέφτουν σαν εκδίκηση για την απουσία του,
μέχρι να έρθει η πρώτη μέρα της Άνοιξης
- που την λέμε και Εαρινή Ισημερία -
έχει ξαναζωντανέψει τον έρωτα της γης.
ανασταίνει τη ζωή από τα σωθικά της.
κι εκείνη βλασταίνει σύγκορμη
και αφήνεται στα όλο και θερμότερα χάδια του.

Μέχρι να ανέβει ο πύρινος δράκος
στον πιο ψηλό του θρόνο στον ουρανό,
εκείνη έχει γεννήσει μυριάδες πλάσματα.
μυριάδες θαύματα,
που εκείνος τα ζεσταίνει πατρικά
και τα ευλογεί.
Στο ύψιστο φως της μέρας
- που το λέμε και Θερινό ηλιοστάσιο -
στην κόψη του Καλοκαιριού,
η Γη, είναι τόσο χορτάτη από έρωτα
που το μόνο που τη νοιάζει είναι τα παιδιά της.

Τα βυζαίνει στο φως Του το καλοκαιρινό
με την ζέστη που μάζευε όλη την Άνοιξη
και κείνα μεστώνουν. καρπώνουν
και ετοιμάζονται να μας δοθούν

Ευτυχώς δηλαδή που είναι και τα παιδιά
γιατί ο μπαγαπόντης ο ήλιος
κάθε μέρα την βλέπει πια όλο και λιγότερο
ενώ εκείνη - σαν να δεν καταλαβαίνει-
φλέγεται και λιώνει.

Η μάννα Γη συναντιέται με την απουσία του Ήλιου
την πρώτη μέρα του Φθινόπωρου
- που την λέμε και Φθινοπωρινή Ισημερία -
ενώ καμαρώνει ακόμα τους καρπούς των παιδιών τους.
Αρχίζει να δροσίζεται από τα πρωτοβρόχια
και ξέρει, πως όταν θα έχει σκεπαστεί από τα φύλλα,
ο αιώνιος εραστής της θα είναι μακριά

Θα περιμένει πάλι μια νύχτα σαν και τούτη
να της ψιθυρίσει πως δεν την έχει ξεχάσει.
πως να, από αύριο θα δει!
μπορεί να την άφησε να παγώσει
αλλά δεν έφυγε για πάντα.

Λεπτό με το λεπτό, ώρα με την ώρα
θα ξαναζεστάνει την αγάπη τους
και όλα θα γίνουν ξανά
Ο κύκλος δεν θα κλείσει ποτέ!

Αυτά για τον κύκλο, για την έννοια του κυκλικού
Αυτά λίγο πολύ περιγράφει ο κύκλος που σχεδίασα ως ημερολόγιο.
Δεν ξέφυγα από τα κουτάκια αλλά τα έβαλα σε τροχιά.
Δεν απεικόνισα όλα όσα σας περιέγραψα.
Ελπίζω ο πολύχρωμος κύκλος να σας εμπνεύσει τις δικές σας εικόνες.

Πριν δυο χρόνια εδώ πάλι στον ίδιο χώρο είχα κάνει ένα μίνι γκάλοπ για το που θα τοποθετούσατε την αρχή του χρόνου σε ένα δεδομένο κύκλο. Η συντριπτική πλειοψηφία την τοποθέτησε στο επάνω μέρος. Λυπάμαι που θα σας δυσκολέψει να αποδεχθείτε την εκδοχή μου.
Παρ' όλο που κατανοώ πως θα κάνω δύσκολη την αποδοχή μιας αντεστραμμένης εικόνας από τις πεποιθήσεις σας, επέλεξα να τοποθετήσω την αρχή του χρόνου στο κάτω μέρος, καθότι ο πρώτος μήνας είναι χειμωνιάτικος και μόνο κάτω μπορεί να είναι το κρύο του χειμώνα και το σκοτάδι.
Μου φαίνεται φυσικό να μεγαλώνει η μέρα και να ανεβαίνει προς το φως. Μόνο επάνω μπορεί να είναι η ζέστη και το φως...
Άλλωστε αν το καλοσκεφτείτε και σε ένα παραδοσιακό ρολόι, η ημέρα - το δωδεκάωρο - ξεκινά από κάτω - γύρω στις 6 το πρωί - και ο Ήλιος μεσουρανεί στις 12 το μεσημέρι στην κορφή του κύκλου, και δύει πάλι στο κάτω μέρος του.

Με την λογική του ρολογιού λοιπόν το έκανα και δεξιόστροφο - καλώς ή κακώς -. Αν ήταν αστρολογικός χάρτης θα έπρεπε να είναι αριστερόστροφο, αλλά παρ' όλο που παραθέτω αστρολογικά στοιχεία, δεν είναι.

Για τον χαρακτηρισμό σεληνοηλιακό θα καταφύγω πάλι σε μια άλλη όψη του έρωτα.
Όχι της ομορφιάς του
Την όψη της σκοπιμότητας ή αν θέλετε της αναγκαιότητας
ως κοσμογονική και νομοτελειακή δύναμη κατά Παρμενίδη

Χωρίς τη σελήνη ο ερωτικός χορός του Ήλιου με τη Γη δεν θα καρποφορούσε.
Η Σελήνη είναι αυτή που συντηρεί την ισορροπία για έναν σκοπό ανώτερο και διπλό.
Συντηρεί την ισορροπία για να υπάρχει Ζωή!
Να υπάρχει ζωή που θα παρατηρεί,
μ' άλλα λόγια να γεννηθεί η συνείδηση!

Η Σελήνη λοιπόν είναι ο ρυθμιστής της Ζωής.
Είναι αυτό, χωρίς το οποίο, το ερωτικό δράμα δεν θα είχε καρπούς
άρα ούτε εμάς ως παρατηρητές.
Γι' αυτό η Σελήνη είναι τόσο σημαντική για εμάς, όσο ο Ήλιος και η Γη.
Δεν θα αναφερθώ περισσότερο στα σχετικά με την δεδομένη επιρροή της σε όλα τα γήινα - έμβια και μη -. Είναι πολλά και όχι του παρόντος (δες Ένθετο Ημερολογίων 2007, σελ. 20-31)· θα αναφερθώ όμως στη σχέση της με το ημερολόγιο.
Σε συμβολικό επίπεδο, ο Ήλιος είναι αρσενικό σύμβολο.
Σύμβολο της λογικής σκέψης, του φανερού
Η σελήνη είναι η θηλυκή υπόσταση, το ένστικτο, η διαίσθηση, το πάθος (το συναίσθημα).
Η συνύπαρξή τους συμβολίζει την ισορροπία, το μέτρο, την αρμονία.

Σε επίπεδο φαινομένων είναι καθοριστική η σημασία της ως χρονικός δείκτης, αφού μετά την εναλλαγή ημέρας νύχτας -που είναι αποτέλεσμα της Ηλιακής παρουσίας-, ο Συνοδικός σεληνιακός μήνας είναι ο επόμενος χρονικός ρυθμός που μπορούμε να παρακολουθήσουμε προκειμένου να παραμείνουμε εναρμονισμένοι με την φύση γύρω μας.
Συνοδικός είναι ο μήνας που ορίζεται από Νέα Σελήνη σε νέα Σελήνη ή από Πανσέληνο σε Πανσέληνο. (29,5 ημερών)

Στο εσωτερικό του μεγάλου ετήσιου Ηλιακού κύκλου που αποτελείται κατά σύμβαση από κουτάκια, (για να μην ξεχνάμε και τις υποχρεώσεις μας!) υπάρχει ένας άλλος κύκλος από έγχρωμες κουκκίδες που συμβολίζει την γήινη τροχιά, και μια δαντελωτή καμπύλη που την διατρέχει.
Η καμπύλη αυτή είναι η Σεληνιακή τροχιά. Στις κορυφές της καμπύλης αναγράφονται οι ημερομηνίες και οι ώρες Νουμηνιών και Πανσελήνων.
Για τον Συνοδικό Σεληνιακό μήνα και την τροχιά της Σελήνης..., άλλη φορά! (δες Ένθετο Ημερολογίων 2007, σελ. 10-12-13)
Στο εξωτερικό του μεγάλου Ηλιακού κύκλου αναγράφονται οι ημερομηνίες και ώρες των περασμάτων της Σελήνης και του Ήλιου από ζώδιο σε ζώδιο. Η Σελήνη διατρέχει κάθε αστερισμό σε περίπου 2,5 ημέρες ενώ ο ήλιος σε 30 ημέρες. Καταγράφονται επίσης οι Ηλιακές και Σεληνιακές εκλείψεις, οι Ισημερίες, και τα Ηλιοστάσια.
Για τον αστρικό σεληνιακό μήνα - το διάστημα που κάνει η Σελήνη να εμφανιστεί στο ίδιο ζώδιο - που διαρκεί 27,5 ημέρες..., άλλη φορά!

Το ημερολόγιο περιέχει επίσης με ακρίβεια λεπτού όλα τα σχετικά στοιχεία για τις ώρες που συμβαίνουν οι ανατολές οι δύσεις Ήλιου και Σελήνης, καθώς και η ηλικία της Σελήνης για κάθε ημέρα του έτους
Είναι ένας ακριβής αλλά και συμβολικός χρονικός χάρτης σε ώρα Ελλάδος

Για το τέλος, μια ακόμη παράμετρος του σχεδιασμού του ημερολογίου.
Το σχήμα της αφίσας είναι ένα χρυσό ορθογώνιο. Ο λόγος των πλευρών του, η σχέση δηλαδή πλάτους και ύψους είναι σχέση χρυσής τομής. Της μαθηματικής έκφρασης της αρμονίας.
Για την χρυσή τομή..., άλλη φορά! (δες Ένθετο Ημερολογίου 2010, σελ. 6)
Καλό χειμώνα!
Δάμων Καλαμίτσης